Wat is er nodig om te komen tot een ander toezicht model op het gebied van interne en omgevingsveiligheid voor de top bedrijven met als primair doel om de EFFECTIVITEIT van regulering en toezicht te verhogen? Hoe kan dit worden geborgd als normale werkwijze?

Code: RCA 2022-33

Status: Uitvoering

Update: December 2023

Voor een toename van het aantal ‘high performance’ organisaties op het gebied van interne en omgevingsveiligheid, en bedrijven die omgaan met gevaarlijke stoffen behoren deze categorie, is een fundamentele verandering van het toezichtbeleid nodig. Deze verandering moet gestalte krijgen aan de kant van zowel de bedrijven als de overheid.

In andere toezichtdomeinen is het overheidstoezicht in de afgelopen twee decennia flink veranderd. Deze verandering heeft een goede reden, want ondanks alle inspanningen, zoals: meer toezichthoudende partijen, meer inspecteurs, betere inspectiemethoden en ‘state-of-the-art’ inspectietechnieken, blijven ondertoezichtstaanden overtredingen maken, groeit het wantrouwen tussen ondertoezichtstaanden en toezichthouders en ontstaan steeds vaker onwrikbare patstellingen.

Het huidige toezichtsbeleid op het gebied van interne en omgevingsveiligheid leidt niet tot (meer) pro-activiteit bij de middengroep of de achterblijvers. Hierdoor blijft de kopgroep klein en kan zij geen positieve stempel drukken op het heersende negatieve sentiment. Ook worden koplopers niet gestimuleerd in hun ambitie om te excelleren omdat er sprake is van weinig tot geen afstemming tussen de toezichtstrategieën van koplopers en hun toezichthouders.

Voor een verandering van het huidige toezichtbeleid, is een verandering nodig van het politieke en bestuurlijke klimaat in het domein van interne veiligheid en omgevingsveiligheid. Het initiatief om te komen tot verandering zal in eerste instantie moeten komen van het bedrijfsleven. Zij moet laten zien dat zelfregulering en zelfreiniging op een hoog niveau (zijn komen) staan.

De gekozen aanpak is klein beginnen met een welwillende groep van bedrijven. In het project Professionalisering Intern Toezicht (PIT) participeren zes ION-leden die in omvang variëren van MKB tot middelgroot, met uiteenlopende processen en producten en waarvan er drie Brzo-bedrijf zijn. De Vereniging ION is een branche organisatie van bedrijven die zich bezig houden met oppervlakte behandeling. ION leden hebben een proactieve benadering van maatschappelijke vraagstukken, waaronder de blootstelling van medewerkers en omwonenden aan gevaarlijke stoffen die worden toegepast in het bedrijfsproces. De interne toezichthouders zoals een directeur-eigenaar of een locatiemanager streven naar een goede toezichtrelatie en een goede afstemming van de toezichtstrategie met hun externe toezichthouders.

Het definiëren en invoeren van condities die behoren bij een andere vorm toezicht op interne en omgevingsveiligheid. Het experimenteren met deze toezichtvorm bij een aantal bedrijven. Na evaluatie gezamenlijk, bedrijfsleven en toezichthouders, bekijken of er voldoende grondslag is voor een verandering van het huidige toezichtbeleid.

Startpunt is een verdere professionalisering van het interne toezicht bij bedrijven. Dit is een voorwaarde voor vergroting van draagvlak voor verandering bij de externe toezichthouders.

Door met alle inspectiekolommen (Omgevingsdiensten, Nederlandse Arbeidsinspectie, Veiligheidsregio’s en Waterschappen) te participeren en door de resultaten van de pilots bestuurlijk en politiek te borgen zal dit bedrijven de ruimte geven om te experimenteren.

De beweging van het huidige overheidstoezicht naar een andere vorm is een complex vraagstuk. Het vraagt om interventie op diverse niveaus.

Tijdens het experiment zal het volgende in kaart worden gebracht:

• de volwassenheid van de compliance-organisatie van een bedrijf
• de methoden voor het identificeren, classificeren en behandelen van risico’s
• de te hanteren toezichtstrategieën
• de vaktechnische grondslagen voor het uitvoeren van controles, en
• de (digitale) ontsluiting van controleresultaten.

Kennis en ervaring worden opgedaan met de toepassing van ontwikkelde methoden, technieken en systemen, en met de onderlinge afstemming tussen interne toezichthouders en externe toezichthouders waaronder:

• jaarlijkse afstemming over de te hanteren toezichtstrategie,
• periodieke uitwisseling van informatie op basis van de waarnemingen die zijn gedaan door zowel de interne toezichthouder als externe toezichthouders, en
• periodieke afstemming van controlegrondslagen zodat de interne toezichthouder en externe toezichthouders elkaars controleresultaten kunnen gebruiken.

Informatie over de project voortgang is alleen beschikbaar voor deelnemers - u moet hiervoor bij het SDN programmabureau toegang voor aanvragen en inloggen.