Just culture – transparantie in de luchtvaart
Samenvatting
In dit onderzoek is de hypothese onderzocht dat de (petro)chemische sector veel van de luchtvaartsector zou kunnen leren, specifiek in relatie tot ‘just culture’. Aanleiding voor de hypothese is de observatie dat de luchtvaartsector erin geslaagd is om te komen tot een ‘just culture’, een cultuur waarin vooral geleerd
wordt van fouten om te voorkomen dat herhaling optreedt. Daarnaast is het vermoeden dat een dergelijke cultuur de (petro)chemische sector zou kunnen helpen om naar een hoger veiligheidsniveau te komen.
Het doel van dit onderzoek was om te bepalen welke lessen de (petro)chemie kan trekken uit de luchtvaartsector en om te bepalen in hoeverre (en welke) lessen uit de luchtvaart toepasbaar zijn op de (petro)chemie.
Aanpak
Het project is in twee stappen uitgevoerd. Als eerste is op 22 september 2017 een workshop gehouden over het thema “Just culture transparantie in de luchtvaart” voor de klankbordgroepen van Roadmap 3 en Roadmap 5, en enkele vertegenwoordigers van Brzo+. De workshop is ingeleid met een lezing van Benno Baksteen, oud-voorzitter van de Vereniging van Verkeersvliegers, en lid van het onafhankelijke adviescollege DEGAS. Vervolgens is een bureaustudie uitgevoerd. In de bureaustudie zijn de begrippen ‘just culture’ en veiligheidscultuur binnen de luchtvaartsector en de (petro)chemische sector nader
uitgewerkt en zijn beide sectoren met elkaar vergeleken wat betreft o.a.: stakeholders, technische aspecten, type risico’s en wet- en regelgeving. De resultaten van de workshop en de bureaustudie samen zijn geanalyseerd en hebben geleid tot navolgende conclusies en aanbevelingen.
Conclusies
Wij concluderen dat ‘just culture’ zoals in de luchtvaartsector is gerealiseerd, kansen biedt voor de (petro)chemische industrie om het veiligheidsniveau van de sector naar een hoger niveau te brengen. Het creëren van een situatie waarin vooral geleerd wordt van fouten en waarin het strafrecht een minder prominente rol speelt, helpt om veiligheidsverbetering te bevorderen. Beide sectoren verschillen op diverse fronten van elkaar. Het feit dat de (petro)chemische sector veel meer divers van aard is dan de luchtvaartsector, wil overigens niet zeggen dat het niet mogelijk is om als sectoren van elkaar te leren. In het verleden heeft de luchtvaartsector ook geleerd van de (petro)chemische industrie en andersom. Kruisbestuiving is zeker mogelijk.
Aanbevelingen
Om de veiligheidscultuur in de (petro)chemische sector verder te verbeteren, zijn veranderingen nodig en moeten de juiste randvoorwaarden worden geschapen. Daartoe zou een aantal stappen doorlopen kunnen worden. Het opstellen van een stappenplan zou de volgende stap kunnen zijn in het project van
Roadmap 3 en Roadmap 5 van het traject ‘Duurzame Veiligheid 2030’. De volgende aspecten zouden ten minste een plek moeten krijgen in zo’n stappenplan:
- Samenwerking
- Vertrouwen, transparantie en gedeelde waarden
- Informatie delen en leren van fouten
- Andere rol voor strafrecht
