Veiligheidsdialogen Toolkit

door Dr. ir. Wina Smeenk
Lector Societal Impact Design, Founder van het Expertisenetwerk Systemisch Co-design (ESC)

De Nederlandse chemische industrie werkt volop aan innovaties voor een duurzame, veilige, circulaire en klimaatneutrale samenleving. Deze innovatietrajecten brengen nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee op verschillende systeemniveaus met veel verschillende stakeholders. Denk bijvoorbeeld aan de werkvloer, manager en ceo binnen de vele verschillende organisaties, die zich weer naast of bij elkaar op een gezamenlijk industrie terrein bevinden. Maar stakeholders zijn ook de bezoekende contractors, onderaannemers en toeleveranciers van al deze verschillende bedrijven. Best complex dus.

Nieuwe manieren van samenwerking en kennisdeling over (on)veiligheid tussen deze systeemlagen en stakeholders zou versnelling van transities en dus impact kunnen opleveren, zowel maatschappelijk als economisch. De kern van meervoudige waarde creatie en maatschappelijk verdienvermogen.

Daarom hebben Safety Delta Nederland (SDN) en het programmateam (ClickNL) van de KIA Maatschappelijk Verdienvermogen (KIA MV) een experimenteel project over veiligheid in de chemische industrie aangejaagd waarvan de resultaten onlangs gepubliceerd zijn.

In dit recente praktijkgerichte ontwerponderzoeksproject in opdracht van Safety Delta Nederland en ClickNL bekeek het Expertisenetwerk Systemisch Co-design (ESC), een samenwerkingscollectief van design lectoren van vier hogescholen, samen met Chemelot (Sittard-Geleen, zie o.a. Chemelot samen bewust veilig) hoe de veiligheidscultuur en organisatie anders en meer systemisch aangepakt kan worden. In verschillende interviews en co-design sessies zijn de onderzoekers samen met de industrie als co-onderzoekers op zoek gegaan of en hoe nieuwe meer participatieve, creatieve en systemische instrumenten in de chemische industrie een concrete bijdrage kunnen leveren aan de samenwerking tussen bedrijven, medewerkers en andere stakeholders rondom veiligheidsvraagstukken. Er is op verschillende lagen kennis opgehaald met als resultaat dat

1) we rijkere inzichten en voorbeelden op het gebied van veiligheid opdeden

2) we leerden hoe dialogen op te schalen en strategisch in te zetten zijn; en

3) we de leerervaringen kunnen delen en combineren binnen het concept van maatschappelijk verdienvermogen.

Resultaten van dit experimentele onderzoeksproject hebben -naast deze nieuwe ervaringen en inzichten in het creëren van een veiligheidscultuur en aanpak- ook geleid tot concrete handvatten voor de praktijk in de vorm van een systemische veiligheidsdialogen toolkit.

De toolkit bestaat in de basis uit het co-design canvas van hogeschool Inholland en het innoveren met labs-proces van de Haagse Hogeschool: twee instrumenten die systemisch, participatief en creatief samenwerken (systemisch co-design) aanjagen en stimuleren. Aan deze instrumenten zijn een door ESC-partner Fundamentals ontwikkelde handleiding, een circle for safety verhalenkaart en een take away kaart toegevoegd. De systemische veiligheidsdialogen toolkit is nu te downloaden via de bibliotheek van SDN of de website van het expertisenetwerk ESC.