[ Bron: Prof. Dr. Ir. Genserik Reniers, Dr. Ing. Martin de Bree MBA, Prof. Dr. Ir. Behnam Taebi  – Programmaraad SDN Innovatiecentrum]

Een onderschat risico bij het nemen beslissingen is dat overwegingen die van belang zijn voor veiligheid vervagen onder invloed van andere praktische overwegingen of allerlei vormen van eigenbelang. Dit proces staat ook wel bekend als Ethical Fading. Voorbeelden van incidenten waarbij Ethical Fading een belangrijke rol heeft gespeeld zijn de brand bij Chemiepack Moerdijk in 2011, de explosie bij de Texas City Oil Refinery in 2005, en de Deepwater Horizon ramp in 2010.

Verder onderzoek kan leiden tot innovaties in aanpak om Ethical Fading tegen te gaan. Het behoort tot één van de lopende onderzoeksvragen rond veiligheidscultuur van het Innovatie centrum van Safety Delta Nederland.

Wat weten we al over Ethical Fading?

Eigenbelang is een belangrijke trigger voor Ethical Fading. Er worden beslissingen genomen die niet in het belang zijn van de organisatie, maar wel in het eigenbelang van het individu. Ethical Fading speelt zich deels onbewust af en is daardoor lastig te herkennen en te bestrijden. Ethische codes en training zijn nodig, maar niet voldoende omdat ze concurreren met economische en business frames.

Omstandigheden die Ethical Fading mogelijk maken zijn onder meer het gebruik van eufemismen zoals het goedpraten van veiligheidsrisico’s door termen te gebruiken “als het moet wel werkbaar blijven”, uitdrukkingen van zelfgenoegzaamheid zoals “dit gaat al 30 jaar goed” en een slippery slope van geleidelijk afglijden naar meer gemakzucht ten opzichte van veiligheidsaspecten. Veiligheidsaspecten blijven verborgen en ondergeschikt in de besluitvorming.

Maatregelen om Ethical Fading tegen te gaan kunnen zowel op organisatieniveau als gedragsniveau worden getroffen. Voorbeelden zijn het inbouwen van een time-out moment om veiligheidsvragen aan de orde te stellen, en het trainen van mensen in het herkennen van zelfbedrog, zelfgenoegzaamheid en normvervaging.

Waarom is onderzoek nodig?

Het is evident dat het voor (petro)chemische bedrijven essentieel is om te weten hoe en waarom Ethical Fading optreedt, op welke manier het de veiligheid in gevaar kan brengen en welke maatregelen ter voorkoming kunnen worden genomen.

Allereerst helpt hiervoor een eenduidig begrippenkader met betrekking tot Ethical Fading. Daarnaast geeft analyse van management systemen mogelijk inzicht in hoe op dit moment de balans tussen individuele belangen en organisatiebelangen met betrekking tot veiligheid geborgd wordt. Hieruit zou vervolgens een sector specifieke aanpak kunnen worden afgeleid.

Een aantal bedrijven in de sector zal al ver zijn  met maatregelen ter voorkoming van Ethical Fading. Delen van kennis hierover maakt het mogelijk om regels en best practices op organisatie niveau te inventariseren. Andere bedrijven kunnen hiermee hun voordeel doen.

Wat willen we onderzoeken?

De onderzoeksvraag is dan ook: in welke mate zorgen bedrijven voor het in balans houden van individuele belangen en organisatie belangen met betrekking tot het nemen van veiligheidsbeslissingen?

Deelvragen voor het onderzoek zijn:

1. Welke begrippen zijn relevant voor Ethical Fading en hoe verhouden deze zich tot elkaar?
2. Welke regels en best practices rond ethische principes en gedrag zijn al in de safety management systemen van bedrijven (op)genomen?
3. Op welke manier grijpen deze regels en best practices in op de oorzaken van Ethical Fading?
4. Hoe zouden ander (petro)chemische bedrijven van deze best practices kunnen leren?

In de komende maanden zal het SDN Innovatiecentrum proberen partijen bij elkaar brengen om zo’n onderzoek uit te voeren.

Taal:

Nederlands